Ποιότητα νερού και υγεία: Οι επικίνδυνες ουσίες στο νερό

Επικίνδυνες για τον οργανισμό ουσίες όπως το αρσενικό, ο μόλυβδος ή το χρώμιο ανιχνεύονται συχνά στο πόσιμο νερό. Η Γεωργία Παππά, Χημικός Μηχανικός Υγιεινολόγος του Τομέα Υγειονομικής Μηχανικής και Υγιεινής Περιβάλλοντος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, περιγράφει σε μελέτης της με τίτλο «Η υγειονομική σημασία των χημικών παραμέτρων στο πόσιμο νερό» τις επιπτώσεις τους στην υγεία.

Αρσενικό στο νερό

Τα περισσότερα φυσικά νερά περιέχουν αρσενικό σε συγκεντρώσεις άνω των 5 mg/l. Eίναι τοξικό και πιθανόν καρκινογόνο, ενώ η τοξικότητα του εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως για παράδειγμα χημική και φυσική μορφή του αρσενικού, ο χρόνος έκθεσης ή η δόση. Εχει διαπιστωθεί πως προκαλεί βλάβες στο γαστρικό, νευρικό και αναπνευστικό σύστημα, αλλά και διάφορες αλλοιώσεις στο δέρμα. Δόσεις μεταξύ 70 και 180 mg ειναι θανατηφόρες. Eίναι χαρακτηριστικό ότι το αρσενικό φθάνει στους αποδέκτες νερού από τα μεταλλεία, τα εντομοκτόνα και την καύση ορυκτών καυσίμων .

Κάδμιο στο νερό

Το κάδμιο χαρακτηρίζεται από τα τοξικότερα μέταλλα και στα φυσικά νερά βρίσκεται κυρίως στα ιζήματα των βυθών φυσικών νερών. Στο νερό που δεν έχει ρυπανθεί η συγκέντρωση του καδμίου είναι κάτω του 1 mg/l. Σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας, αφού προσβάλλει το συκώτι, τα νεφρά, τη σπλήνα, το θυρεοειδή. Επίσης, εναποτίθεται στα οστά και αντικαθιστά το ασβέστιο προκαλώντας σοβαρες ασθένειες, ακόμη και καρκίνο. Το κάδμιο μπορεί να προέρχεται από βιομηχανικά απόβλητα, αλλά και από διάβρωση των γαλβανισμένων σωλήνων.

Μόλυβδος στο νερό

Το πολύ τοξικό μέταλλο του μολύβδου περιέχεται στα φυσικά νερά συνήθως σε συγκεντρώσεις που φτάνουν τα 5 mg/l. Μεγαλύτερες ποσότητες οφείλονται σε απόβλητα βιομηχανιών ή σε διάβρωση δικτύου, που στο παρελθον προκάλεσαν δηλητηριάσεις. Ο μόλυβδος είναι δηλητήριο με σωρευτική δράση και προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο, το νευρικό σύστημα, το συκώτι. Οι συχνές δηλητηριάσεις από μόλυβδο στο παρελθόν οδήγησαν στην απαγόρευση των μολύβδινων σωλήνων για το νερό.

Νάτριο στο νερό

Το νάτριο υπάρχει σε όλα τα φυσικά νερά και μάλιστα σε συχνά σε μεγάλες συγκεντρώσεις, στο πόσιμο νερό όμως συνήθως δεν υπερβαίνει τα 20 mg/l. Εχει την ιδιότητα να αλλοιώνει τη γεύση του νερού σε συγκεντρώσεις άνω των 200 mg/l. Το μεγαλύτερο πρόβλημα από υψηλές συγκεντρώσεις νατρίου στο νερό αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με χρόνιες καρδιακές παθήσεις.

Νιτρώδη - Νιτρικά στο νερό

Υπάρχουν στα φυσικά νερά, αλλά συνήθως σε χαμηλές συγκεντρώσεις, ενώ οι υψηλές συγκεντρώσεις οφείλονται σε λιπάσματα, απόβλητα και απορρίμματα. Το πόσιμο νερό με μεγάλη περιεκτικότητα νιτρικών έχει διαπιστωθεί πως μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά την ασθένεια μεθαιμογλοβιναιμία, ένα είδος αναιμίας. Εχει αποδειχθεί επίσης πως τα νιτρώδη και τα νιτρικά στο περιβάλλον του στομάχου μπορούν να σχηματίσουν καρκινογόνες ενώσεις.

Σίδηρος στο νερό

Ο σίδηρος υπάρχει συνήθως στα υπόγεια νερά, λόγω των πετρωμάτων που είναι πλούσια σε άλατα σιδήρου. Το πρόβλημα για την υγεία μπορεί να προκύψει από τη συνεχή κατανάλωση νερού που περιέχει μεγάλες συγκεντρώσεις σιδήρου. Σε ενήλικες αλλά κυρίως σε παιδιά μπορεί να επιφέρει βλάβες στους ιστούς προκαλώντας αιμοχρωμάτωση. Πρόκειται για διαταραχή του μεταβολισμού του σιδήρου που έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση του στον οργανισμό και την εναπόθεση του σε όργανα όπως το ήπαρ, η καρδιά ή το πάγκρεας.

Φθόριο στο νερό

Με τη μορφή του φθοριούχου άλατος, το φθόριο υπάρχει συχνά κυρίως στα υπόγεια νερά και έχει διαπιστωθεί πως σε συγκεντρώσεις μέχρι 1 mg/l είναι ωφέλιμο για τα δόντια. Σε μεγαλύτερες όμως συγκεντρώσεις αποδεικνύεται πως προκαλεί φθορίαση στα δόντια, δηλαδή μαύρες κηλίδες στην αδαμαντίνη των δοντιών, αλλά και βλάβες στα οστά.

Χρώμιο στο νερό

Το πολύ τοξικό εξασθενές χρώμιο είναι εκείνο που εμφανίζεται συνήθως στο νερό, επειδή τα άλατα του είναι ευδιάλυτα. Στα φυσικά νερά, η μέση συγκέντρωση είναι από 0,5 έως 2 mg/l, ενώ στα υπόγεια είναι πολύ χαμηλή. Μεγαλύτερες συγκεντρώσεις - πρόβλημα που εντοπίζεται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας - οφείλονται στη ρύπανση από βιομηχανικά απόβλητα. Το εξασθενές χρώμιο θεωρείται καρκινογόνο και προκαλεί βλάβες στο δέρμα και το συκώτι.